Vervolg WOB / WOO verzoek inzake mediation Turfmarktkerk

In januari 2022 is door een van de actieve leden van Gouda Vitaal een WOB verzoek ingediend bij de gemeente inzake de mediation rond de Turfmarktkerk. Aanleiding van het WOB verzoek was dat door het college werd geweigerd meer informatie te verstrekken over hoe de vaststellingsovereenkomst tot stand was gekomen, op grond van de in de mediationovereenkomst vastgelegde geheimhoudingsclausule. Omdat een private overeenkomst nooit wetgeving, in dit geval nog de Wet Openbaarheid Bestuur, later de Wet Open Overheid, buiten werking kan stellen (hetgeen is bevestigd in een eerdere uitspraak van de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State), is besloten dit WOB verzoek in te dienen.

Het college heeft dit WOB verzoek deels gehonoreerd door de hierop betrekking hebbende collegevoorstellen d.d. 10 en 17 januari 2022 openbaar te maken. Dit werd echter door de indiener van het WOB verzoek als onvoldoende beschouwd en heeft daarom geleid tot het indienen van een bezwaarschrift dat leidde tot een advies van de bezwaarschriftencommissie d.d. 27 september 2022 aan het college. De bezwaarschriftencommissie heeft aangegeven niet in te zien waarom de gevraagde informatie geen betrekking heeft op de publieke informatie zoals gedefinieerd in de WOO en constateerde dat het door het college genomen besluit geen deugdelijke motivering kende. Het advies van de bezwaarschriftencommissie luidde daarom het bezwaar van de indiener van het WOB verzoek gegrond te verklaren, het besluit te herroepen en met inachtneming van het advies een nieuw en deugdelijk gemotiveerd besluit op het verzoek om openbaarmaking te nemen.

Naar aanleiding van dit advies heeft het college in december 2022 een nieuw besluit genomen, waarin een inventarisatie van documenten is opgenomen en het besluit is gemotiveerd. Het college heeft hierbij echter aangegeven dat het bestreden besluit zelf in stand blijft en geeft daarbij aan dat, voor zover daarbij wordt afgeweken van het advies van de bezwaarschriftencommissie, dit is gemotiveerd in het nieuwe besluit. Omdat de in het nieuwe besluit opgenomen motivering als onvoldoende werd beschouwd om verder geen informatie openbaar te maken, en deze ons inziens ook onvoldoende inging op een aantal punten die de bezwaarschriftencommissie had genoemd, is besloten om het voor te leggen aan de bestuursrechter. Deze heeft recentelijk uitspraak gedaan (13 december 2023) en heeft helaas besloten dat het beroep ongegrond is en het college niet meer documenten openbaar hoeft te maken.

De rechter baseert haar oordeel op de volgende overwegingen:

1. Documenten bevatten persoonlijke beleidsopvattingen voor intern beraad. Alhoewel de rechter aangeeft dat de eisende partij, ons actieve lid, terecht stelt dat in een document per onderdeel bekeken moet worden of deze wel of geen persoonlijke beleidsopvattingen bevatten, en deze dienen te worden gemaskeerd alvorens het document alsnog openbaar te maken, is de rechtbank na bestudering van betreffende 22 documenten die niet openbaar zijn gemaakt, van oordeel dat de verwevenheid van persoonlijke beleidsopvattingen zodanig is dat het college in dit geval openbaarmaking heeft mogen weigeren. De commissie Bezwaarschriften heeft eerder hierover gesteld dat het niet delen van een document alleen kan worden geweigerd wanneer het volledig uit persoonlijke beleidsopvattingen bestaat, hetgeen de commissie niet aannemelijk leek. Ook voor ons is dit onder normale omstandigheden niet aannemelijk. Echter, het oordeel van de rechtbank bevestigt wel hetgeen tijdens de zitting van de bezwaarschriftencommissie door de gemeente naar voren is gekomen: op de vraag van de commissievoorzitter of er inzicht is in de stukken die zijn uitgewisseld tussen partijen, is van de zijde van de gemeente aangegeven dat het zeer summier is en veel mondeling is uitgewisseld. De bezwaarschriftencommissie heeft aangegeven dat als met het oog op bepaalde belangen het niet wenselijk is dat informatie onder de werking van de WOO valt en dus openbaar kan worden, die informatie dan niet in documenten moet worden vastgelegd. Niet uit te sluiten is dat hiervoor ook is gekozen. Naar aanleiding hiervan wordt dus ook niet verwacht dat de betreffende documenten veel inzicht geven in het mediationproces.     
2. De bestuursrechter geeft aan dat in dit geval het belang van het openbaar maken van betreffende documenten niet opweegt tegen het belang van het goed functioneren van de gemeente. In dit verband wordt ook expliciet de gewenste vertrouwelijkheid bij mediation genoemd. Dit is opmerkelijk omdat juist eerdere jurisprudentie met betrekking tot de WOB, geheimhouding bij mediation ondergeschikt maakt aan het grotere belang van transparantie middels openbaarmaking. Het lijkt dat de bestuursrechter hiermee in geval van de WOO een ruimere interpretatie geeft aan dit aspect dan bij de oude WOB het geval had kunnen zijn (gelet op de eerdere uitspraak van de Raad van State). Dit is wel een meer principieel punt. Voor Gouda Vitaal is transparantie belangrijk, ook om het vertrouwen in de overheid en politiek terug te winnen. Vooral hierom vinden wij de uitspraak buitengewoon teleurstellend.
3. Wij zullen de komende tijd gebruiken om dit nader uit te zoeken en advies in te winnen. Het is belangrijk om hier meer duidelijkheid over te krijgen. Voor de Turfmarktkerk lijkt het weinig op te leveren, maar voor toekomstige situaties is het belangrijk te weten of de WOO voldoende instrumenten voor een transparante overheid biedt.